Met hoeveel soldaten uit Deventer kun je een handelsoorlog winnen?
De Hanze had niet alleen invloed op wat er verhandeld werd, maar ook op de handelsroutes, privileges en het rechtssysteem in de gebieden waar zij actief waren. Als je lid van de club was, genoot je ook bescherming. Er werd samen gestreden tegen rovers en tegen niet Hanzegerechtigden. Natuurlijk speelden er altijd verschillende belangen, maar samenwerking leverde uiteindelijk toch meer op. Kooplieden en steden gunden elkaar handelsprivileges, zoals vrijstelling van tol en stimuleerden de onderlinge handel en het maken van winst onder meer door niet Hanzegerechtigde kooplieden en steden de hoofdprijs te laten betalen.
Hedendaagse handelsverdragen
Hedendaagse handelsverdragen zijn als moderne privileges die landen elkaar gunnen maar soms blijven niet-deelnemende landen achter, geconfronteerd met hoge tarieven en belemmeringen die hen dwingen de hoofdprijs te betalen. Handelsconflicten kunnen daar dan het gevolg van zijn. Ook in de periode van de Hanze waren er handelsconflicten. De Hanze kwam herhaalde malen in conflict met de Deense koningen die sinds 1201 het gehele Oostzeegebied beheersten.
Koning Waldemar IV
Zo’n vorst was de Deense koning Waldemar IV. Hij belemmerde de vaart door de Sont. De Sont is de zeestraat naar de Oostzee. Waldemar IV beheerste de jaarmarkten op het Zweedse Schonen en Gotland. Hij plundert zelfs de Hanzestad Visby op het Zweedse eiland Gotland. Hij legde extra belasting op, verhoogde toltarieven en verbrak bestaande privileges voor de Hanzekooplieden. Er werd heel wat vergaderd tussen de Hanzesteden en Waldemar IV om de moeilijkheden uit de weg te ruimen. Denemarken werd economisch onder druk gezet. Het waren gouden tijden voor diplomaten en gezanten. De coalitie van de Hanzesteden verloor de strijd.
Zes soldaten
Maar toen de koning nog meer maatregelen afkondigde om de handel te dwarsbomen, werd een tweede oorlog onvermijdelijk. Ditmaal deed Deventer mee aan de coalitie van Hanzesteden. Met zo’n 20 koggen en zo’n 2.000 manschappen trok de coalitie ten strijde. Waldemar IV werd verslagen. Hij moest in 1370 een onvoordelige vrede tekenen. De bijdrage van Deventer aan de oorlog? Die was minimaal. De stad had bescheiden bijgedragen aan uitrustingen en met zegge en schrijve zes soldaten was Deventer ten strijde getrokken. Het was voldoende geweest om de handelsdrift van de Deense koning te beteugelen.
Geschreven door Rene Berends, Clemens Hogenstijn, Harry Webers, Geerle v.d. Wijk
