Mijmerlocaties en gedichten
De historische binnenstad is niet alleen mooi, ze biedt ook fraaie plekjes waar je even kunt gaan zitten en wat mijmeren.
Bij elke locatie, zie je een gedicht dat speciaal is gemaakt voor deze plek. De samenstellers van de route hebben aan Deventer Dichters, waaronder enkele (voormalige) stadsdichters, gevraagd een gedicht te schrijven bij de betreffende plek.
Op deze manier word je geholpen even los te komen van de hectiek van de stad en van de dagelijkse beslommeringen die een mens danig kunnen bezighouden.
De locaties
Locatie 1: Lamme van Dieseplein
Zoek een plek om even te gaan zitten. Kijk om je heen en zie de tekst van Hans Andreus op de witte muur tegenover het Geert Groote Museum. Laat die even op je inwerken.
Het Lamme van Dieseplein is historisch verbonden met Geert Groote en de Moderne Devotie.
Geert Groote was in de 14e eeuw de grondlegger van de vernieuwingsbeweging de ‘Moderne Devotie’ die stond voor een persoonlijke beleving van het geloof en een eenvoudig en oprecht leven. Het glazen gebouw is het Geert Groote Huis (museum). In de hoek van het plein staat het Lamme van Diesehuis, een huis voor zusters van het Gemene Leven.
Voor de entree naar het museum op de grond ligt op de grond een tekst van Johanneke ter Stege, stadsdichter van Deventer 2015-2017. Het gedicht legt de verbinding tussen het klassieke beeld, het hedendaagse pand en het gedachtengoed van Geert Groote:
Schrijf en spreek in klare taal.
Leef je eigen regels na.
Wees een brug die beide oevers
met elkaar verzoenen kan.
Zoek hoe ver je blik kan reiken.
Weiger weg te kijken
Als je tijd hebt, is een bezoek aan het museum zeer de moeite waard.
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 2: Tuin van het Gilde Hotel
Voordat je rechts de tuin inloopt, zie je aan de gevel een fraai reliëf van Jezus die de maanzieke jongeling geneest. De afbeelding herinnert aan een vroegere functie van het historische gebouw: het was in de 19e eeuw een ziekenhuis, het ‘Sint Josephgesticht’.
Als je er zin in hebt, kun je iets te drinken bestellen en dat gebruiken in de tuin. Hier is rust met zicht op prachtige ornamenten aan de muren.
Fluistergedicht bij Hotel Gilde Deventer
Ik houd van open deuren
aan het einde van een trap die
me omhoog leidt en naar binnen
en licht dat aan is in de avond
als ik aankom in de stad.
Getrapte gevels met
onder neo-gotisch baldakijn
Sint Joseph met een kind
stil aan de kant
van de straat de mensen
die voorbijgaan met hun stemming
van de dag totdat de uren dimmen
de klok is uitgeslagen en het water
langs de verre oever stilt.
Later als de deuren sluiten van de huizen
het licht uitgaat en het nachtgeluid ontwaakt
van sloten die vallen
grendels die schuiven
een scharnier dat kraakt en de portier
die waakt over mijn moegelopen lijf
dat neerligt tussen witgesteven lakens
in de kamer aan de gang waar nog voetstappen klinken
van de Zusters van Liefde van weleer
droom ik van hoge bordessen gedragen
door eiken korbelen
gewelven van hout en glas-in-lood
waardoor het morgenlicht kleurt
de geur van brood
een deur die langzaam open gaat
mijn nieuwe dag.
- Erik R. Noorman
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 3: Kloostertuin
Het 15e eeuwse Buiskensklooster is een voormalig zusterhuis van de Zusters van het Gemene Leven, volgelingen van Geert Groote en de Moderne Devotie. De tuin is een oase van rust die het lawaai van de stad definitief buitensluit.
Ware rijkdom
Wonend in een gouden stad
langs water dat knipoogt naar de zon
flaneren wij als in een film
langs de betonnen boulevard.
Samen voor ons eigen
laten we ons leiden
door wat we bij de ander zien:
een groter huis, een diepere tuin,
een wittere lach, een eigen jacht;
nog voor het ene is volbracht
lonkt er al een ander doel.
Misschien is ware rijkdom dat
wat je in dit eeuwig eindige,
wonderlijk luttele,
woelig bloeiende leven
voor een ander kunt betekenen.
- Johanneke ter Stege
De beelden maken deel uit van de manifestatie ‘Buitenkunst in Deventer’.
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 4: Hoek Molenstraat- Korte Noordenbergstraat
Tijd om gebruik te maken van de uitnodigende bank. Hier kun je onder de boom je meegebrachte lunch gebruiken of alleen maar even de omgeving in je opnemen. Je waant je in de 19e eeuw en hoort de kinderen spelen met hun hoepels en tollen.
middelpunt
ik ging zitten
stil met voeten stevig op de grond
deed niks en keek
hoe alles passeerde
en ik werd
langzaam doorschijnend
een onzichtbaar
onmiskenbaar midden
zag mezelf lopen
door de seizoenen heen
soms jonger dan ouder
met lief met kind alleen
tot zelfs de tijd aan me voorbijging
ik een plein werd een bank
een eeuwig veranderende boom
de huizen die stil omlaag keken
- Wibo Kosters
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 5: Etty Hillesum-monument
Men zou een pleister op vele wonden willen zijn.
Deze tekst is te vinden op het monument aan de Kapjeswelle. De gebroken steen verbeeldt het verstoorde leven van de Joodse slachtoffers van het Nazi-bewind in WO II. Het monument is vernoemd naar het dagboek van Etty Hillesum Het verstoorde leven, dagboek 1941-1943.
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 6: Muggeplein
Zo in eerste aanblik een wat kaal plein. Maar ga hier rustig zitten en maak kennis met de geschiedenis van deze plek. Vanaf de 15e eeuw heeft hier het Sint Geertruidengasthuis gestaan, een voorloper van het huidige Deventer Ziekenhuis. De Fermerie aan de IJsselkant van het plein (nu buurthuis) diende als militair hospitaal.
Aan de noordzijde van het plein stond tot 2005 het politiebureau van de stad. Caro Pieck heeft hierover het volgende gedicht geschreven.
Politiebureau Muggeplein.
Soms dringen stemmen zowel door binnen- als buitenmuren
en zwermen dan naar de oren van aanwezige wezens,
ook als de woorden niet voor hen bestemd zijn.
Ooit riep een jonge vrouw: “Ik hou van je” naar de politievesting
waar een veronderstelde geliefde in een cel opgesloten zat.
Haar stem werd herkend want iemand sneerde een antwoord:
“Als je geld nodig hebt, vraag het dan effe te leen van Eddie.”
Het klonk alsof zijn stembanden met een afbijtmiddel
waren bewerkt, maar misschien was hij alleen maar even stoer.
Ik heb de zinnen gestolen en bewaard in een schrijfblok.
Zo kan het gebeuren dat ze nu nog te lezen zijn.
Het politiebureau is met behulp van sloophamers verdwenen.
- Caro Pieck
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 7: Achterzijde Lebuinuskerk Kleine Poot-Botermarkt
Kijk rustig rond in dit hoekje, helaas is hier geen bankje om op te zitten mijmeren.
Aan de overzijde staat een merkwaardig bouwsel, de Botermarkt.
Botermarkt
Er gaat iets hoopvols uit
Van bogen. Ze zijn zo
Sterk en buigzaam tegelijk
Tillen schaduw hoger
Ontembaar groeien wij
In een rechte lijn. Krachtig
Moeten we worden. We leren
Goed gedragen is verdragen
Mochten we maar meer
Als boter smelten bij hitte. Bij
Koude stollen. Steeds
Zacht en kneedbaar zijn
- Mariska de Groot, Fluisterdichter
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 8: Voorzijde Lebuinuskerk - Grote Kerkhof
Indrukwekkend aan de pleinzijde van het Grote Kerkhof is het oorlogsmonument. Bij de herinrichting van het plein in 2022 zijn bomen geplant met rondom boomcirkels met tekstfragmenten van mensen die een rol hebben gespeeld in de Deventer geschiedenis. Van Erasmus tot Etty Hillesum, van Geert Groote tot voormalig stadsdichter Johanneke ter Stege.
Ga rustig zitten op één van de bankjes of stoelen verderop op het Grote Kerkhof.
Heen en weer
Soms loop je over stenen
van een plein in deze stad.
Dan kom je mensen tegen.
Ook een boom met takken als een dak
boven je hoofd wanneer het regent.
Vaak een blad dat valt, zomaar voor je voet,
een zon die wil verschijnen, maar niet weet
hoe dat moet. Een zoon die zich volwassen voelt
loopt rokend met een meisje
van verveling heen en weer.
- Alex Gentjens
Als je tijd hebt kun je in de kerk de crypte bezoeken. Dit is het oudste gedeelte van de kerk.
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 9: Tuin Stadhuis (tussen het Stadhuis en de Assenstraat)
Deze tuin is een plek om te ontdekken. Op één van de hier aanwezige banken is het goed mijmeren.
Verzameling van feiten
In dit huis van de stad ben ik een verzameling van feiten.
Beter dan ik, of tenminste officiëler, weet het wanneer ik geboren ben,
hoe vaak ik mijn tandenborstelhouder in een verhuisdoos deed,
of ik een vrachtwagen mag besturen,
wanneer mijn huwelijk startte, wanneer het stopte en
of er een hond voor in de plaats gekomen is.
Deze nauwkeurigheid benauwde me. Een huis dat met een nagelschaartje
minuscule stukjes leven knipt en op een tijdlijn plakt.
Totdat ik nog eens keek,
toen kantelde mijn blik.
In deze tijdlijn zonder foto’s is geen plaats voor tussenvriendjes. Verkeerd gekozen banen worden niet geregistreerd. Geen rode vinkjes voor te laat gekomen tijd of schimmels
in het broodrooster. Dit huis weet niets van afgebroken studies, afgebroken kastknoppen,
de jaren besteed aan navelstaren.
In dit huis is mijn leven opgeschoond, ontdaan van dagelijkse rommel.
Wat rest is het bewijs van een burgerlijk bestaan:
Ik ben moeder, huurder, melder van overlast, betaler van rioolheffing.
- Karijn Kats
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 10: Pothoofd nabij de Wilhelminabrug
Je staat op de kade aan het Pothoofd. Rechts is de Wilhelminabrug. Aan de overzijde van het water staat de Bolwerksmolen, een zaagmolen uit 1863.
Het beeld voor je op de kade heet ‘De Visman’ en verwijst naar deze plek als laad- en loskade van handelsproducten in de Hanzetijd. Het beeld is één van de kunstwerken van ‘Buitenkunst in Deventer’.
Visman
standvastig en trouw
aan eens nu en dan
bewaker en hoeder
van mens en stad
van ambacht en kunst
ontroerend bewapend
met graan en met vis
zonder haast
zonder gezicht
met bronzen blik
voorbij de stromen
is de visman een held
LEVE DE VISMAN!
- Martin Knaapen
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 11: Pothoofd voor de appartementengebouwen
De IJssel komt van Zutphen en gaat richting Zwolle en verder. Het water heeft de schepen gedragen; schepen die voeren op Scandinavië en Deventer tot Hanzestad hebben gemaakt.
Op deze plek heb je een prachtig uitzicht op de uiterwaarden van de IJssel. Bovendien heb je zicht op de rivier zoals die vanuit Zutphen Deventer nadert.
Links zie je de sluis van de Deventer binnenhaven.
juist nu alles om je heen beweegt,
de stroming, de A1, het pontje, de vogels,
kan je even heel precies voelen waar je staat
je kon weggaan
je kon blijven
en je bent hier
met je rug naar de stad
strekt de dijk zijn armen↵
wijdser dan wijd
je kan er een welkom in zien
nu jij hier bent,
op de coördinaten van je eigen leven,
precies hier, precies op dit moment
- Heleen Bosma
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 12: Hoek Bergpoortstraat - Bergsingel
Aan het einde van de Bergsingel ben je op onze mijmerplek. Staande op het Bastion Oranje zie je de Buitengracht. Over dit water werden goederen gebracht naar de bedrijven en aan- en afgevoerd naar de IJssel en het achterland van Salland. Het gebouw achter je was een van de eerste silo's in Deventer. Dit gebied is het oudste industrieterrein van Deventer, gebouwd op de afgebroken vestingwerken.
Deze plek, een plooi in de tijd
tussen stille stenen en bewegend water
tussen stad en wijde wereld
het zieden en gieten van vroeger
het ruisen van verkeer veel later
en aan het einde van de straat
heeft mijnheer Verlinde zelf
achter een hoge blinde muur
van alles aan aarde-werk vergaard
buiten het zicht en stapels hoog
voor ons en voor de lange duur.
Deze plek is een gedicht
de tijd die ademt en zich opent
kijkt je kalm in het gezicht
sluit zich zachtjes om je heen
één met alles ben je nu
eindelijk met de poëzie alleen.
Nu nog een bankje.
- Alied van der Meer
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 13: Bergkerk
De Sint Nicolaaskerk of Bergkerk is van oorsprong een Romaanse kerk. Ze werd gebouwd in de jaren 1198-1209 in de bloeitijd van de Hanzestad. De kerk staat op een van de hoogste rivierduinen langs de IJssel. Wanneer er geen bijeenkomsten in de kerk zijn, is deze (met uitzondering van de maandagen) te bezoeken.
De mijmerplek bevindt zich op de voormalige begraafplaats.
Vogel
Ik zou een vogel willen zijn,
een vogel die niet vliegen wil,
gewoon wat in het gras
een witte merel willen zijn.
Ik zou anders willen zijn,
niet een ander willen zijn.
Hoe moeilijk kan het zijn
om gewoon jezelf te zijn.
Ik zou een witte vogel,
een merel willen zijn.
- Alex Gentjens
Klik HIER om de route te bekijken.
Locatie 14: Prinsenplaats
In deze buurt heeft tot 1988 een fabriek gestaan waar capsules voor flessen werden gemaakt. De fabriek werd gesloopt om plaats te maken voor woningbouw. De schoorsteen bleef staan als herinnering.
‘Prinsenplaats’ is de naam van een stadsboerderij uit de 17e eeuw die hier stond.
Neem plaats op één van de bankjes. Midden in de oude binnenstad zit je in een weldadige, open ruimte.
Prinsenplaats
hier moet hij geknield hebben
om weegbree of paardenstaart te oogsten
(groeide er ook fenegriek en valeriaan?)
bij dat perk zat hij, de prior van de kerk
hier was zijn kleine paradijs
maar een prior is geen prins
hier moet hij zijn koeien gevoerd hebben
karrenvrachten wortels bracht hij binnen voor de winter
bij die muur stond hij zijn wagen uit te laden
de boer die boter, kaas en eieren leverde
hier was zijn plaats
maar een boer is geen prins
hier moeten ze gestaan hebben in het kabaal van de pletterij
daar in die hoek stempelden ze doppen en capsules
de meisjes van de DAIM-fabriek, nog geen achttien waren ze
toen ze moeder werden
het zou een gevolg zijn van hun lagere klasse
hoe past in dit hoofdstuk een prins?
hier moet hij voorbij gekomen zijn te paard
daar onder die bomen spreidde hij zijn mantel uit om te rusten men zegt dat hij zich soms laat zien
het zou gebeuren als de vogels fluiten en de klokken luiden
op een zonnige dag
dan is het hier prinsheerlijk
- Liesbeth Gerlofsma
Klik HIER om de route te bekijken.
Colofon
De route is samengesteld door Herman Evers, Evert Schepers en Jos van der Sterre.
De gedichten bij de diverse locaties zijn gemaakt door Deventer Dichters, waarvan de naam is genoemd bij de gedichten.
Bijdragen van fondsen:
