Kun je vandaag de dag nog wel de weg kwijt zijn?
Veel handelswaar eindigde zijn reis op de markten en in de handelshuizen van Deventer. Goederen werden hier overgeladen van wagens op schepen of omgekeerd. Op het water was de kogge het favoriete scheepstype. Over land reden de zware, hoog beladen hessenwagens. Handelaren en reizigers konden vaak vertrouwen op plaatselijke gidsen die bekend waren in het gebied en die hen de weg konden wijzen. En sommige wegen en paden hadden mogelijk primitieve wegwijzers of markeringen zoals stenen met daarop tekens die de weg naar een stad aangaven. Wegenkaarten waren er in ieder geval nog niet.
Kaart van Overijssel
Een beroemde kaart van Overijssel is die van Pieter van den Keere (ook wel bekend als Kaerius) uit 1617. Hij was cartograaf, maker van kaarten. Zijn handgetekende kaarten waren de voorlopers van de stadsplattegronden en wegenkaarten die we nu kennen. Zijn kaart brengt veel wegen in beeld en presenteert Deventer met behulp van een stadsgezicht als hoofdstad van Overijssel. Daarmee vormde deze afbeelding wel een prikkelende presentatie in de richting van de steden Kampen en Zwolle, die ook meenden dat ze, samen met Deventer, de gewestelijke hoofdsteden waren.
Land- en waterwegen
Behalve de land- en waterwegen op de kaart van Kaerius, springen de uitgestrekte veengebieden en de Heuvelrug in het oog. Overijssel had in 1617 haar definitieve vorm nog niet gekregen. De grenzen lagen nog niet nauwkeurig vast, de spelling van de topografische namen evenmin. In het westen van de provincie, dus ook rond Deventer, kon de kaartmaker het terrein persoonlijk verkennen. Zo kon hij nauwkeurige tekeningen maken van alles wat hij zag en tegenkwam.
Kaarten en GPS als routeplanner
In de eeuwen daarna ging men nieuwe technologieën gebruiken om kaarten te maken zoals gravure en drukpersen. In 2000 werd GPS voor het eerst in auto’s gebruikt voor navigatie. Tegenwoordig hebben we geavanceerde navigatiesystemen in auto’s en smartphones die real time verkeersinformatie en spraakgestuurde instructies geven om de reiziger naar zijn bestemming te leiden. Je weet altijd de weg. Maar te midden van al deze technologie kunnen we ons afvragen of we het gevoel van avontuur en ontdekking niet verliezen dat Pieter van den Keere moet hebben gehad bij het verkennen en in kaart brengen van onbekende gebieden.
Geschreven door Rene Berends, Clemens Hogenstijn, Harry Webers, Geerle v.d. Wijk
