De coördinaten

WHAT THE HANZE?! ….Over de kleuren van de Hanze

  • Geschreven door Rene Berends, Clemens Hogenstijn, Harry Webers, Geerle v.d. Wijk
  • Leestijd Leestijd 3 minuten
  • Home 2467 x bekeken

Kleuren hebben altijd een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis. Ook in de tijd van de Hanze. In de Hanzetijd van de 11e tot en met de 14e eeuw waren bepaalde kleuren bijzonder toonaangevend en vertelden ons iets over de tijdgeest en maatschappelijke ontwikkelingen. Kleuren hebben vaak een culturele, symbolische maar ook praktische betekenis. Maar hoe zit dat dan? We leggen het uit.

Hebben kleuren invloed op ons dagelijks leven?

Laten we met een hedendaags voorbeeld beginnen waar iedereen wel mee te maken heeft. Het stoplicht. Niet voor niets zijn de kleuren van een stoplicht rood, oranje en groen. Stoplicht op rood? Stoppen. Rood symboliseert gevaar en waarschuwt ons voor gevaar. Oranje betekent voorzichtig. Het is een waarschuwing ‘er gaat wat veranderen dus pas op’. En groen staat voor gaan. Het symboliseert veiligheid.

Rode oker
Uit onderzoek blijkt dat meer dan 40.000 jaar geleden al de eerste kleuren, ook wel kleurstoffen of pigmenten genoemd, werden gemaakt. Voor zover we weten is rode oker het eerste kleurpigment dat ooit door de mens gebruikt is. We weten dit door de grottekeningen van dieren die aangetroffen zijn en waar de kleur rood in zat. Pigmenten bestonden toen uit een combinatie van kalk, aarde, dierlijk vet en houtskool. Op die manier kon men vijf kleuren samenstellen: zwart, wit, rood, geel en bruin. Die kleuren hebben we dan ook eeuwenlang in het straatbeeld gezien. Ook tijdens de Hanzeperiode.

Kleding en kleuren
Kleding had vaak sobere kleuren. De meeste mensen maakten hun eigen kleding en gaven het dan een kleur. Vaak aardetinten zoals bruin en groen. Er werden kleurstoffen uit planten gebruikt om gekleurd textiel te maken. Rode en blauwe kleding waren zeldzamer. Die kleuren waren moeilijker te maken. Kleding diende vooral functioneel te zijn. Kinderen, jongeren, hun ouders en grootouders droegen allemaal hetzelfde. Ja iedereen had wel het kledingstuk natuurlijk in zijn of haar maat, maar iedereen had hetzelfde model aan. Dat is nog eens doeltreffende mode. De kleding was vaak gemaakt van wol of linnen.

Handel en kleuren
Kleuren kwam je ook tegen in de handel. De meeste mensen konden nog niet lezen of schrijven en wisten dan ook niet wat er in bepaalde verpakkingen zat en waar het vandaan kwam. Daarom hadden producten vaak een kleur als herkenning. De kleur op de verpakking gaf dan aan uit welke stad of regio de goederen afkomstig waren. De Hanzeperiode was een tijd waarin steden samenwerkten. Het gebruik van kleuren op de verpakking hielp om het handelsproces te stroomlijnen. Hierdoor konden steden efficiënter goederen uitwisselen en samenwerken waardoor de Hanzeperiode een kleurrijke periode werd voor de handel.

Geschreven door Rene Berends, Clemens Hogenstijn, Harry Webers, Geerle v.d. Wijk

Rene Berends, Clemens Hogenstijn, Harry Webers en Geerle van der Wijk vragen zich wekelijks af What The H*nze?!... Deze reeks artikelen geeft antwoord op al je vragen over de historie, het heden en toekomst van de Hanze. De column is wekelijks te lezen in Het Deventer Nieuws en via www.hanzejaardeventer.nl