Prachtig pand met rijk handelsverleden

Het is een prachtig pand met een rijke geschiedenis, De Drie Haringen aan de Brink. Als je met een groep vanuit de Rijkmanstraat aan komt lopen, zie je drie bijzondere gebouwen, vertelt stadsgids Marianne Berendsen. "Links heb je De Drie Haringen, in 1575 ingrijpend verbouwd in Vlaamse renaissance-stijl, rechts de Waag met z'n laat-gothische bouw uit 1528 en daartussendoor zie je het gebouw waar de bibliotheek in heeft gezeten, het van oorsprong Heilige Geest-gasthuis uit 1542 in gothische stijl."

Herbert Dapper en het Schonevaardersgilde

De Drie Haringen werd in 1567 gekocht door de rijke koopman Herbert Dapper. Hij was lid van het Schonevaardersgilde waarvan de leden handel dreven met Skane, ofwel Schonen, dat indertijd in Denemarken lag maar nu Zweeds is. Op de heenreis werden producten als laken, wijn, zout en Deventer koek (toen al!) vervoerd en op de terugreis werd vooral haring meegenomen. Die haring werd gerookt aan de Bokkingshang op een steenworp afstand van het huis van Dapper. Hij liet het huis in 1575 verbouwen en plaatste het wapen van het Schonevaardersgilde, drie gekroonde haringen. En het huis kreeg de eerste waterput van de stad. Dapper noemde zijn huis 'In di drie vergulden herinck'. De koopman werd rijk met de handel op het Zweedse schiereiland. Het Schonenvaardersgilde werd voor het eerst in 1378 genoemd en was samen met het Bergenvaardersgilde het belangrijkste koopmansgilde van de stad.

"Een mooi punt om in een rondleiding te beginnen met vertellen over de geschiedenis van Deventer", zegt Marianne als we op de kop van de Rijkmanstraat staan, met uitzicht op de drie historische gebouwen. “Alle aspecten komen aan bod, de handel, de markten, de bouwgeschiedenis en het religieuze leven." In de beginjaren van de stad waren alle gebouwen opgetrokken uit hout, stro en leem, behalve kerken, het stadhuis en enkele huizen van belangrijke personen zoals het oudste stenen huis van de proost. Die gebouwen waren van steen. In 1364 was er een grote stadsbrand. Er kwam daarna subsidie op het gebruik van daktegels en de huizen zelf werden ook langzamerhand versteend.

Ramen met perkament

Marianne: "Boven in de gevel van De Drie Haringen zie je kleine raampjes met luikjes. In die raampjes werd vroeger perkament aangebracht. Toen het glas kwam, werden er beneden hoge ramen gemaakt met glas, zodat er genoeg licht binnenkwam. Boven bleven de raampjes klein, want de bovenverdieping werd gebruikt als opslagplaats en daar had je niet veel licht nodig. In de Menstraat is nog één huis, het huis Zevenaar, waar de raampjes op de benedenverdieping nog klein zijn." Ze heeft ook een persoonlijke band met het pand. "Ik ben geboren op De Worp, maar ik heb ook met mijn ouders in Twello gewoond. Als kind ging ik wel met de bus naar Deventer, naar De Drie Haringen. Daar zat toen een streekmuseum met boven een speelgoedafdeling. Daar ging ik naartoe om met de fornuisjes te spelen. Het speelgoed is later naar het Speelgoedmuseum gegaan."

Marianne is altijd geïnteresseerd geweest in de geschiedenis van Deventer, ook al omdat haar vader als echte Deventenaar veel boeken over de geschiedenis van de stad in huis had. “Ik heb ook nog een spreekbeurt op school gedaan over Deventer en daarvoor een heel oude dame op de Worp geïnterviewd. In 1980 of '81, zag ik een advertentie in de krant waarin een stadsgids werd gevraagd. Het leek mij ontzettend leuk om mijn interesse op die manier uit te dragen. Er waren er twee en ik ben er toen bijgekomen samen met nog een nieuwe collega-gids. Ik ben dertien jaar stadsgids geweest, de laatste jaren als invaller. Daarna nam een reguliere baan te veel tijd in beslag om het gidsen erbij te doen. In 2016 ben ik weer bij de VVV betrokken geraakt door als ambassadeur in de winkel te gaan werken, en zo ben ik ook weer als gids gevraagd en sinds anderhalf jaar ben ik weer stadsgids. Ik kon het gemakkelijk weer oppakken, Deventer is nog steeds de mooie oude stad die het in mijn eerste periode als gids was, mooier zelfs, en De Waag blijft gebouwd in 1528, dat verandert niet. Ik ben verknocht aan Deventer, het gidsen is dan ook erg leuk om te doen."

Deventer is een ideale stad voor een stadsgids, want er valt veel te vertellen. Marianne: "De rondleiding moet je in een uur doen, of anderhalf uur als het een Highlight-wandeling betreft, maar soms heb ik wel een schuldgevoel omdat er nog zoveel te vertellen is waar ik dan geen tijd voor heb. Ik kijk ook altijd even waar de mensen vandaan komen, dan kan ik me daar ook in verdiepen en eventueel een aanknopingspuntje vinden. Ze reageren vaak heel enthousiast, ook de inwoners van Deventer die vaak ook verrast worden door de dingen die ze dan zien." De Drie Haringen staat naast het Waaggebouw en dat staat weer aan de Brink waar de markten werden gehouden, daarmee wordt op een kleine oppervlakte de positie van Deventer als handelsstad zichtbaar. "Boven in de Waag heeft de stadswacht nog gezeten, de karren kwamen daar met goederen binnen om te worden gewogen voor de jaarmarkten en bij De Drie Haringen draaide het om de haringvangst. Het is een heel mooi, aansprekend gebouw, jammer dat het nog steeds leeg staat."

Wil jij een leuke stadswandeling maken met Marianne of één van onze andere stadsgidsen?
Kijk dan hier voor meer informatie stadswandeling met een gids