Icoon van Deventer

"Gewoon doorlopen, het hijgen komt vanzelf", zegt stadsgids Marcel Schoemaker als we in de Lebuinustoren de eerste tien treden van de 222 hebben gehad. "Als ik met een groep beneden ben vraag ik vaak wel even hoe het met de conditie is en dan zeggen ze prima, maar als we boven zijn hoor ik ze hijgen."
Even later, met het uitzicht op de stad, de IJssel en de weilanden, legt Marcel uit waarom hij de toren een bijzonder gebouw vindt. "Het is een cliché, maar de toren is een icoon. Niet voor niets is het een onderdeel van het logo van Deventer. De Lebuinustoren is ook beeldbepalend. Op oude kaarten van steden zie je kerken en torens, als deze toren en de Bergkerk er niet zouden zijn, dan was de skyline van Deventer een vlak lijntje."

Marcel, die sinds 2015 gids is, vertelt tijdens de rondleidingen graag het grote verhaal, hoe de Lebuinustoren is verbonden met de geschiedenis van de stad. "Deventer was de tweede stad in het bisdom Utrecht. Toen de Vikingen Utrecht bedreigden, vluchtte de bisschop naar Deventer. Dat gaf een enorme stimulans aan de stad, zowel in religieus als politiek opzicht." De bisschop wilde natuurlijk ook een mooi gebouw. Dat werd een Romaanse basiliek, met twee torens. Die werd rond 1450 gedeeltelijk gesloopt en weer opgebouwd in Gothische stijl, met de kenmerkende hoge ramen. "De huidige toren werd toen ook gebouwd. Het plan was ooit er twee te bouwen, maar dat is - waarschijnlijk wegens geldgebrek - nooit gebeurd. Je moet je voorstellen, als het wel was doorgegaan had er nog zo'n jongen naast gestaan. De aanzet tot de geplande tweede toren staat nog in de Mariakerk."

Met een toren toonde een stad haar macht

De koepel kwam pas later. "Eerst stond er een houten tentdak met een punt op de toren. Die zou er tijdelijk staan, maar toch stond die er nog honderd jaar op." Tijdens de 80-jarige oorlog was Deventer een frontstad en raakte de stad in verval tot de bevrijding door prins Maurits. "Tijdens het 12-jarig bestand kreeg de stad weer vertrouwen", zegt Marcel, "er werd toen ook over gesproken om met de spits iets te doen. Met een toren toonde een stad haar macht, de hoogte deed er toe." Het eerste idee was er een Gotische hoge spits op te zetten, maar dat ging niet door want de klokken pasten er niet in. Hendrick de Keyser, de stadsarchitect van Amsterdam, werd ingeschakeld, want Deventer betaalde graag voor wat allure. De Keyser ontwierp een koepel in renaissance stijl. Op het Paleis op de Dam staat precies zo'n koepel, maar die van Deventer is dertig jaar ouder."

Marcel legt aan de bezoekers uit dat de Lebuinustoren deel uitmaakt van het DNA van de stad. "Het is iets wat de Deventenaren gemeenschappelijk hebben, net zoals de IJssel. De toren zie je terug tot in de sfeerdoeken van Go Ahead-supporters." Met een woordspeling vervolgt hij: "Je kunt zeggen dat ik ondersteboven ben van de toren: als je beneden staat is ie majestueus en als je boven bent kijk je uit over de stad en hoor je de geluiden gedempt." En je hebt een prachtig uitzicht: "Je kunt bij goed weer Zwolle zien liggen en uiteraard ook Zutphen. Van welke kant ook, je zag de vijand op tijd aankomen."

'Wauw'-gevoel

De bezoekers die hij rondleidt hebben volgens Marcel steeds een 'wauw'-gevoel als ze boven staan. "Ik lees me altijd een beetje in over de groepen die ik krijg, om te zien wat voor vlees ik in de kuip heb. Ik vind het ook leuk om ze een beetje uit te dagen. Bij Rotterdammers zeg ik altijd: leuk die Erasmusbrug, maar hij heeft het hier allemaal geleerd op de Latijnse school. Dat geeft aan hoe belangrijk Deventer was. Hier werden in die tijd meer boeken gedrukt dan in Parijs. We hebben het altijd over Deventer Koekstad, maar eigenlijk is het vooral een boekenstad."

Marcel heeft plezier in de interactie met de bezoekers, ook al omdat hij graag van kletsen houdt, zoals hij zelf zegt. "Soms is zo'n rondleiding voor een paar mensen in de groep een verplicht nummer, maar het is leuk om te zien dat ze gaandeweg toch enthousiast worden. Als je respons krijgt is dat altijd leuk. Vooral ouderen hebben interesse in de geschiedenis, zal toch met het onderwijs te maken hebben." En de verscheidenheid aan mensen boeit Marcel. "Je ziet heel Nederland aan je voorbij trekken, maar ook buitenlanders. Ik had een keer een groep uit het Russische Novosibirsk, het was maart. Ze vroegen of het in Nederland altijd zo warm is, want in die maand is het in hun stad min 25 graden."

Marcel heeft tijdens een Deventer 1250-project op scholen les gegeven over Deventer en ook dan benadrukt hij graag de rijke geschiedenis en ouderdom van Deventer. "Dan nam ik een stokvis mee om in de klas te laten zien en te vertellen over de Hanzetijd. En ik vroeg of ze nog een stad konden noemen die ouder was dan Deventer. Steekt een Turks jongetje zijn hand op en antwoordt: 'Istanbul, meneer'. Ja, dat klopt zei ik, maar Istanbul ligt niet in Nederland. Dat is toch prachtig?"

Wil jij een leuke torenbeklimming doen met Marcel of één van onze andere stadsgidsen?
Kijk dan hier voor meer informatie stadswandeling met een gids